Własna książka to coś znacznie więcej niż tekst i okładka. Aby mogła funkcjonować na rynku wydawniczym, być dostępna w księgarniach, bibliotekach i katalogach dystrybucyjnych, potrzebuje oficjalnego oznaczenia – przede wszystkim numeru ISBN. Jeśli chcesz jako niezależna autorka lub autor wprowadzić swoją publikację do obiegu, warto dobrze zrozumieć, czym jest ISBN, jak go zdobyć i jakie obowiązki się z nim wiążą.
Co to jest ISBN i do czego służy?
ISBN, czyli Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki, to trzynastocyfrowy identyfikator przypisywany konkretnemu wydaniu publikacji. Pozwala jednoznacznie zidentyfikować książkę w systemach sprzedażowych, katalogach bibliotecznych, platformach e-bookowych i hurtowniach książek. Dzięki ISBN publikacja może być katalogowana, rejestrowana, dystrybuowana i formalnie śledzona w obiegu wydawniczym.
Choć posiadanie ISBN nie jest obowiązkowe, to w praktyce jego brak znacząco ogranicza możliwości sprzedaży i dystrybucji. Jeśli chcesz, by Twoja książka trafiła na półki Empiku, do zasobów Legimi, do katalogów bibliotecznych czy do systemów hurtowni książek, ISBN będzie niezbędny.
Kto może otrzymać numer ISBN?
W Polsce nadawaniem numerów ISBN zajmuje się Zakład ISSN i ISBN Biblioteki Narodowej. Wydawcą może być nie tylko profesjonalne wydawnictwo, ale także fundacja, organizacja, firma, instytucja naukowa czy po prostu osoba fizyczna – autor działający w modelu self-publishingu. Jeśli samodzielnie wydajesz swoją książkę, możesz zarejestrować się jako wydawca i otrzymać własną pulę numerów.
W praktyce oznacza to, że każda autorka lub autor może wystąpić o przydzielenie ISBN pod warunkiem, że posiada adres zamieszkania lub siedziby na terytorium Polski.
Jak uzyskać numer ISBN – krok po kroku
Pierwszym krokiem jest rejestracja w elektronicznym systemie e-ISBN, dostępnym na stronie https://e-isbn.pl/. Po założeniu konta konieczne jest wypełnienie formularza rejestracyjnego, wygenerowanie go w PDF, podpisanie (ręcznie lub elektronicznie) oraz przesłanie skanu przez panel użytkownika.
Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku przez Bibliotekę Narodową, otrzymujesz dostęp do systemu oraz możliwość pobrania puli numerów ISBN – najczęściej jest to od 10 do 100 numerów, które można przypisywać kolejnym tytułom i formatom.
Cała procedura odbywa się zdalnie, a czas rozpatrzenia wniosku wynosi zazwyczaj 1–2 dni robocze.
Ile ISBN-ów potrzebujesz?
Każda forma publikacji – niezależnie od tego, czy treść pozostaje taka sama – wymaga osobnego numeru ISBN. Oznacza to, że jeśli planujesz wydać książkę w wersji drukowanej, jako e-book (np. EPUB lub PDF), a także jako audiobook, potrzebujesz trzech oddzielnych numerów. Podobnie, nowe wydanie zawierające znaczące zmiany w treści (np. rozszerzoną wersję lub poprawioną edycję) również wymaga nowego ISBN.
Dla każdego formatu przypisujesz numer osobno w systemie, a następnie umieszczasz go w książce – zazwyczaj na stronie redakcyjnej i na tylnej okładce.
Obowiązek egzemplarzy bibliotecznych
Każdy wydawca – również ten indywidualny – ma obowiązek przekazania dwóch egzemplarzy publikacji do Biblioteki Narodowej. Dotyczy to wydań papierowych i cyfrowych. W przypadku książek drukowanych przesyła się je pocztą na adres Biblioteki Narodowej w Warszawie, z dopiskiem „Egzemplarz obowiązkowy”. Dla e-booków i publikacji cyfrowych obowiązek realizuje się, wysyłając plik na adres e-wydawcy@bn.org.pl.
Egzemplarze nie są oceniane pod względem merytorycznym, ale są gromadzone jako dokumentacja kultury narodowej.
Gdzie umieszcza się numer ISBN?
Numer ISBN powinien znaleźć się w książce w dwóch miejscach: na stronie redakcyjnej (najczęściej po lewej stronie za stroną tytułową) oraz na tylnej okładce, gdzie może być uzupełniony kodem kreskowym. W przypadku e-booków numer podaje się na stronie redakcyjnej oraz we właściwościach pliku.
Warto również oznaczyć rok wydania, edycję (np. wydanie pierwsze) i dodać notkę copyrightową, czyli krótką informację o prawach autorskich.
Czy uzyskanie ISBN jest płatne?
Nie. Ani rejestracja w systemie e-ISBN, ani samo nadanie numeru nie wiąże się z żadnymi kosztami. Proces obsługiwany jest przez Bibliotekę Narodową i w pełni darmowy – również dla osób fizycznych. Płatne mogą być jedynie usługi związane z generowaniem kodu kreskowego (np. na stronach zewnętrznych), choć wiele narzędzi oferuje to również bezpłatnie.
Czy ISBN chroni prawa autorskie?
Nie. Numer ISBN nie jest rejestracją utworu ani potwierdzeniem autorstwa. Jego funkcją jest identyfikacja publikacji w systemach dystrybucyjnych i bibliograficznych. Prawa autorskie przysługują twórcy z mocy prawa od momentu stworzenia utworu i nie wymagają rejestracji.
Jeśli chcesz dodatkowo zabezpieczyć autorstwo (np. w przypadku utworów cyfrowych), możesz skorzystać z rejestrów zewnętrznych, takich jak Safe Creative, jednak ISBN sam w sobie nie pełni tej funkcji.
Podsumowanie
Proces uzyskania ISBN w Polsce jest prosty, bezpłatny i dostępny dla każdego twórcy. To nieformalna pieczęć jakości, która otwiera książce drogę do sprzedaży, dystrybucji i katalogowania. Zarejestrowanie się jako wydawca pozwala działać w pełni profesjonalnie – również w modelu self-publishingu. Jeśli przygotowujesz swoją pierwszą książkę lub chcesz nadać nowy numer kolejnemu wydaniu, e-ISBN będzie Twoim podstawowym narzędziem formalnym.